Opwek

Decentrale opwek

Decentrale opwek is het verspreid opwekken van energie in de vorm van elektriciteit of warmte. Deze vorm van energie opwekken wordt de komende jaren steeds belangrijker bij de verduurzaming van de energieproductie en gebruik.
Het lokale elektriciteitsnet is helaas op veel plekken in Nederland niet voorbereid op de grote toename van decentrale opwek van elektriciteit. Er is al sprake van een risico dat decentrale opwek het lokale elektriciteitsnet gaat overbelasten. Om dit te voorkomen kan elektriciteit uit windmolens, zonnepanelen of een bio-wkk gebruikt worden om groene waterstof te produceren. 

De capaciteit van het elektriciteitsnet is op steeds meer plekken in Nederland onvoldoende. Dat komt mede door de snel groeiende vraag naar transport capaciteit van onder meer windmolens op land, zonnedaken en parken, datacenters en andere snel ontwikkelende elektrificatie van warmte in de gebouwde omgeving. Op deze plaatsen ziet men dat het verkrijgen van extra netcapaciteit langer duurt. Dit kan zowel gelden voor het afnemen (invoedings capaciteit) als voor het opwekken van elektriciteit.

In met name het gebied van netbeheerders Liander en Enexis is de vraag naar netcapaciteit van partijen die grootschalig duurzame elektriciteit opwekken in korte tijd veel sneller toegenomen dan voorzien. Ook zijn er gebieden waar de afname van elektriciteit fors is gegroeid. (bron: Enexis en Liander

Om aan de toenemende vraag aan capaciteit te voldoen, breiden de netbeheerders het elektriciteitsnet op veel plaatsen fors uit. Zo investeerden deze netbeheerders in 2019 meer dan 1 miljard euro in onze energienetten. Uitbreiding van de netcapaciteit kost veel tijd, onder meer door de lang durende vergunningstrajecten. Daarnaast staat de uitvoering van het werk onder druk door een chronisch tekort aan technici voor uitvoering. Hierdoor lopen wachttijden voor netuitbreidingen op. Het komt ook vaker voor dat de capaciteit van het elektriciteitsnet überhaupt onvoldoende is om een nieuwe decentrale duurzame energiebron aan het net aan te kunnen sluiten.

In 2020 is in hoger beroep nog een verzoek om verhoging van de transportcapaciteit afgewezen. Zie het artikel op Solar Magazine

Kosten uitbreiding in relatie tot opstellen elektrolyser

Om te voorkomen dat door bovenstaande oorzaken vergunningen voor bijvoorbeeld zonneparken moeten worden opgeschort of niet kunnen worden afgegeven, is het plaatsen van een mobiele elektrolyser wellicht een (tijdelijke) oplossing. 

Financieel gezien kan plaatsing van een elektrolyser zelfs positief uitpakken. Dat komt omdat uitbreiding van het elektriciteitsnet en/of het plaatsen van een nieuw middenstation een investering van miljoenen vraagt. De werkelijke opbrengst van het plaatsen van een elektrolyser hangt af van de prijs die voor het waterstof kan worden verkregen, de kosten van de elektrolyser en eventuele vervanging van (onderdelen van) een elektrolyser. Ook de elektriciteitskosten spelen hierbij een grote rol. Een elektrolyser verdient zich beter terug als die maximaal aantal draaiuren kan maken. Bij lage elektriciteitskosten kan ook bij afwezigheid van duurzaam opgewekte stroom op een goedkope manier waterstof worden gemaakt. In plaats van curtailment (inperking van het vermogen van de zonnepanelen) kan de elektrolyser dusdanig veel uren maken dat na verloop van tijd een positieve businesscase ontstaat. Zie voor meer informatie over businesscases de rapportage van TNO en DNV GL, die in 2018 in opdracht van Enpuls is opgesteld.

Aanbeveling: plaats decentrale waterstofunits bij een gasontvangstation (GOS), in de buurt van een middenspanning station (MS-station) of bij een locatie in de openbare ruimte waar ruimte is voor de units, en beheer, onderhoud en veiligheid te waarborgen is.